Different types of boredom


ပ်င္းေန ပါသလား။ ၀ါးးး .. သင္ခံစား ေနရတဲ့ ပ်င္းတယ္ဆိုတဲ့ ခံစားခ်က္ အမ်ိဳးအစားဟာ သင့္စိတ္ေနစိတ္ထားနဲ႔ ဆက္ ႏြယ္ ေနတယ္လို႔ သုေတသီ မ်ားက ဆိုပါတယ္။
ပ်င္းတယ္ဆိုတဲ့ ခံစားခ်က္ဟာ စိတ္ဝင္စားဖို႔ ေကာင္းတယ္ ဆိုတာ ဘယ္သူေတြမ်ား သိၾကပါသလဲ။ ပ်င္းတယ္ ဆို႐ံုတင္ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘယ္ ပံု ဘယ္နည္း ပ်င္းတတ္ ၾကတယ္ ဆိုတာက သုေတသီ ေတြကို စိတ္ဝင္စား ေစပါတယ္။
Motivation and Emotion ဂ်ာနယ္မွာ ေဖာ္ျပ ပါရွိတဲ့ ေဆာင္းပါး တစ္ပုဒ္အရ ပ်င္းတယ္ ဆိုတဲ့ ခံစားခ်က္ ငါးမ်ိဳး ရွိပါသတဲ့။ သုေတသီ အဖြဲ႔က ေဖာ္ထုတ္ သတ္မွတ္ဖို႔ ေမွ်ာ္မွန္းထား တာထက္ တစ္မ်ိဳး ပိုတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ပ်င္းတယ္ ဆိုတဲ့ ခံစားခ်က္ဟာ တည္ျငိမ္ ေကာင္းမြန္တဲ့ အေတြ႔အၾကံဳ ကစလို႔ စိတ္ဓာတ္ က်ဖို႔ကို ေကာင္း ေလာက္ တဲ့အထိ အမ်ိဳးအစားေတြ အမ်ားၾကီး ရွိတာပါ။



ဂ်ာမနီ ႏိုင္ငံ Konstanz ျမိဳ႕ University of Konstanz နဲ႔ Thurgau University of Teacher Education တို႔မွ Thomas Goetz ဦးေဆာင္တဲ့ သုေတသန အဖြဲ႔က တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသား ေတြနဲ႔ အထက္တန္း ေက်ာင္းသား ေတြကို တစ္ေန႔ ၾကိမ္ဖန္ မ်ားစြာ အခ်ိန္နဲ႔ တေျပးညီ ႏွစ္ပတ္ ၾကာေအာင္ အခ်က္ အလက္ေတြ စုေဆာင္း ေကာက္ယူခဲ့ ၾကပါတယ္။ ေလ့လာမႈမွာ ပါဝင္တဲ့ ေက်ာင္းသား တိုင္းက ပ်င္းတယ္ ဆိုတဲ့ ခံစားမႈ အတိုင္းအတာ တစ္ခု အထိ ရွိတတ္ ၾကတာမို႔ ဒီခံစားမႈဟာ လူတိုင္း ျဖစ္ေနတာ တင္မကဘဲ အျခားေသာ စိတ္ခံစားမႈ ေတြထက္ ပိုအျဖစ္ မ်ား တယ္လို႔ ေတြ႔ရွိခဲ့ ၾကပါတယ္။ "ပ်င္းတာဟာ ေက်ာင္းသားေတြ ခံစားရတဲ့ စိတ္ခံစားမႈ ေတြထဲမွာ အျဖစ္ အမ်ားဆုံးနဲ႔ အျပင္းထန္ဆုံးပဲ။ စိတ္ ေပ်ာ္ရႊင္မႈ၊ စိုးရိမ္ ပူပန္မႈ၊ ေဒါသတို႔ ထက္ေတာင္ ပိုျပင္းထန္ ပါတယ္" လို႔ Goetz က email တစ္ေစာင္မွာ ေရးသားထား ပါတယ္။



ေလ့လာမႈမွာ ပါဝင္ခဲ့တဲ့ ေက်ာင္းသား ေတြဟာ ပ်င္းလာရင္ သူတို႔ရဲ႕ အေကာင္းျမင္၊ အဆိုးျမင္တဲ့ စိတ္ခံစား မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေမးခြန္း ေတြကို ေျဖၾကရျပီး သူတို႔ ဘယ္ေလာက္ တည္ျငိမ္ ေနတယ္၊ ဂဏာမျငိမ္ ျဖစ္ေနတယ္ ဆိုတာ ေတြကို အဆင့္ သတ္မွတ္ ရတာပါ။ ဒါေတြကို စုစည္းျပီး သုေတသီ ေတြက ပ်င္းတဲ့ ခံစားခ်က္ ငါးမ်ိဳးကို ေဖာ္ထုတ္ သတ္မွတ္ ႏိုင္ခဲ့ ၾကပါတယ္။ ကိစၥ တစ္ခုကို ထပ္ခါ ထပ္ခါ လုပ္ရလို႔ ပ်င္းသြားတာ (tedium) ကေတာ့ ျဖစ္တတ္တဲ့ သူေတြမွာပဲ ျဖစ္တာပါလို႔ ေတြ႔ရွိခဲ့ ၾကပါတယ္။ "လူေတြက ပ်င္းတဲ့ ခံစားခ်က္ အမ်ိဳးအစား သတ္သတ္ မွတ္မွတ္ကို ခံစား ေတြ႔ၾကံဳၾက ရတာပါ။" လို႔ Goetz ကဆိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပ်င္းတယ္ ဆိုတာ စိတ္ေန သေဘာထားနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ ေနတယ္လို႔ ေျပာလို႔ ရပါတယ္။
ဘာကိုမွ ဂ႐ုမစိုက္ ခ်င္ေတာ့တဲ့ ပ်င္းျခင္းမ်ိဳး (Indifferent boredom) ကေတာ့ ေကာင္းတဲ့ စိတ္ခံစားမႈကို ေပးတဲ့ ပ်င္းတဲ့ ခံစားခ်က္ပဲ ျဖစ္ တယ္လို႔ Goetz က ဆိုပါတယ္။ ဥပမာ ေျပာရရင္ တစ္ေနကုန္ တစ္ေနခန္း ေက်ာင္းတက္ ေနရတဲ့ ေက်ာင္းသား လိုပါပဲ။ "အတန္း တက္ တယ္။ ပင္ပန္းတယ္။ အတန္း ကလည္း ပ်င္းဖို႔ ေကာင္းတယ္ ဆိုတာမ်ိဳးပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို ခံစားခ်က္မ်ိဳးက စိတ္ေျပ လက္ေပ်ာက္ ျဖစ္ေစ ၿပီး အေကာင္းဘက္ မွာေတာင္ ရွိတယ္လို႔ ေျပာလို႔ ရပါတယ္။ ပ်င္းတာေတာ့ ပ်င္းတာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို ပ်င္းတာမ်ိဳးကို ႏွစ္သက္ ၾကပါတယ္။" ေနာက္ဥပမာ တစ္ခု ကေတာ့ အညံ့စား TV channel တစ္ခုမွာ ျပေနတဲ့ မာရသြန္ ျပိဳင္ပြဲကို ဆိုဖာရွည္ ေပၚမွာ ၾကည့္ေနရ သလိုမ်ိဳး ခံစား ခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။




ေတာင္စဥ္ ေရမရ ပ်င္းျခင္းမ်ိဳး (Calibrating boredom) ကေတာ့ စိတ္ကူးေတြကို ဒီအတိုင္း လႊတ္ေပး ထားလိုက္ တာမ်ိဳးနဲ႔ တူပါတယ္။ စိတ္ ကူး တစ္ခုရ ေပမယ့္ တကယ္ ထလုပ္ရ ေလာက္ေအာင္ စိတ္အားထက္သန္မႈ မရွိေလာက္ေအာင္ ျဖစ္ေနတဲ့ ပ်င္းေနတဲ့ ခံစားမႈမ်ိဳးကို ေခၚတာ ပါ။ "ဒါဟာ စိတ္ကူးယဥ္ သလိုပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခုခု လုပ္ဖို႔ကို စိတ္ကူးယဥ္ ေနတာ မ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။" လို႔ Goetz ကဆိုပါတယ္။

"ဘာေၾကာင့္ လုပ္ရတာလဲ။" ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းမ်ိဳးကို "ပ်င္းလို႔" လို႔ေျဖခဲ့ ဖူးမယ္ဆိုရင္ ဟိုသည္ ေလွ်ာက္လုပ္ တတ္တဲ့ ပ်င္းျခင္းမ်ိဳး (Searching boredom) ပါတဲ့။ ဒီလိုလူ ေတြဟာ ပိုစိတ္ဝင္စားဖို႔ ေကာင္းတာ ေတြကို လုပ္ဖို႔ အားတက္သေရာ ရွာေဖြ ေနတတ္ ၾကပါတယ္။ ဒီလို ပ်င္း ၿခင္းမ်ိဳးဟာ သူငယ္ခ်င္းကို SMS ပို႔ျခင္းလို အႏၲရာယ္ ကင္းတဲ့ အျပဳအမူမ်ိဳးကို ျပဳမူေစ သလိုပဲ ၾကမ္းတမ္းျပီး အႏၲရာယ္ မ်ားတဲ့ အျပဳအမူ ေတြ ကိုလည္း လုပ္ဖို႔ အားေပး တတ္တယ္လို႔ Goetz ကရွင္းျပ ပါတယ္။ "ဒါေပမယ့္ ဒီလို ပ်င္းျခင္း မ်ိဳးေၾကာင့္ တီထြင္ ဉာဏ္စြမ္း ေတြလည္း ပြင့္ လာတတ္ျပီး အေကာင္းဘက္လည္း ျဖစ္လာစရာ ရွိပါတယ္။ စိတ္ကူး႐ိုင္း ေတြကို တကယ္ ျဖစ္လာေစဖို႔ အခြင့္အေရး အမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္" လို႔သူက ဆိုျပန္ပါတယ္။



ပ်င္းဖို႔ ေကာင္းတဲ့ စာသင္ခန္းမွာ ဒါမွမဟုတ္ မျပီးႏိုင္ မစီးႏိုင္ ေတာ့တဲ့ အစည္းအေဝး ပြဲမွာ ပိတ္မိေန ပါသလား။ ဒါဆိုရင္ ဘာလုပ္ ရမွန္း မ သိတဲ့ ပ်င္းျခင္းမ်ိဳး (Reactant boredom) ကိုခံစားေန ရပါျပီ။ စာသင္ခန္းထဲ၊ အစည္းအေဝး ခန္းထဲက ထြက္မရ သလို ပ်င္းဖို႔ ေကာင္းတဲ့ အ ေၿခအေန ေတြကို ေျပာင္းပစ္လို႔ မရတဲ့ အခါ ပ်င္းတာ နဲ႔အတူ ဂဏာမျငိမ္ ျဖစ္လာ တတ္ကာ ေဒါသထြက္ျပီး ရန္လိုလာ တတ္ပါတယ္။ တစ္ခု ခုကို လုပ္ပစ္ခ်င္ စိတ္လည္း ေပၚလာတတ္ ပါတယ္။ "ပ်င္းေနျပီး ဒီအေျခအေန ကေနလည္း ထြက္မရ ျဖစ္ေနရင္ ရန္လိုလာ တတ္ပါတယ္။" လို႔ Goetz ကဆိုပါတယ္။

စိတ္ပ်က္ လက္ပ်က္ ပ်င္းျခင္း (Apathetic boredom) ကေတာ့ သုေတသီ ေတြကို အံ့အားသင့္ ေစခဲ့ပါတယ္။ တျခား အမ်ိဳးအစား ေတြကို လည္း Goetz ပါဝင္ခဲ့တဲ့ ၂၀၀၆ ကေလ့လာမႈမွာ ေဖာ္ထုတ္ ႏိုင္ခဲ့ ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေတာ္ေတာ္ စိတ္ပ်က္ဖြယ္ ေကာင္းျပီး ဘာမွကို မလုပ္ ခ်င္ ေလာက္ေအာင္ ျဖစ္တဲ့ ဒီလို ပ်င္းျခင္းမ်ိဳး ကေတာ့ ေနာက္ဆုံး သုေတသန မွာမွ ထြက္ေပၚ လာတာပါ။ ဒါဟာ စိတ္ဓာတ္ က်တာနဲ႔ ခပ္ဆင္ ဆင္ပါ။ တျခား အမ်ိဳးအစား ေတြနဲ႔ ယွဥ္လိုက္ရင္ ဆိုးက်ိဳးေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေနႏိုင္ ပါတယ္။ "စိတ္ပ်က္ လက္ပ်က္ ပ်င္းျခင္းဟာ လူတစ္ဦးရဲ႕ စိတ္က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ ေစပါတယ္" လို႔ Goetz ကေျပာျပ ပါတယ္။

တျခား ဘယ္လိုနည္း နဲ႔မ်ား ပ်င္းလို႔ ရပါေသး သလဲ။ "ပ်င္းပံု ပ်င္းနည္းေကာ တျခား အမ်ိဳးအစားေတြေကာ မရွိေတာ့ ဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။ ေစာင့္ၾကည့္ ၾကေသး တာေပါ့။" လို႔ Goetz ကဆိုပါတယ္။
Share From MYMCLUB